تار آوا Ava Tar

به‌سختی می‌توان با توجه به نوع متریال به‌کاررفته درباره‌ی ساخت ساز تار قضاوت کرد. به شکل سنتی چوب مورداستفاده برای ساخت کاسه و دسته‌ی تار همیشه توت و گردو بوده است و سازندگان معدودی تجربه‌های جدید و متنوع در این زمینه انجام داده‌اند که همه‌گیر و دائمی نشده است. آنچه نقشی تعیین‌کننده‌ در کیفیت صدای تار دارد، کیفیت و ساختمان چوب به‌کاررفته در ساخت آن است. فاکتورهایی مانند سالخوردگی یا به‌عبارت‌دیگر خشک‌بودن چوب، یکدست و یکنواخت‌بودن رگه‌ها و وجودنداشتن گره در تعیین خاصیت آکوستیکی و درنهایت کیفیت صدای ساز تأثیر زیادی می‌گذارد. غیر از متریال اصلی به‌کاررفته در ساخت کاسه و دسته‌ی تار استاندارد‌های دیگری نیز معمول است مانند: استفاده از استخوان در دو طرف دسته برای افزایش عمر دسته و زیبایی ظاهری ساز در ترکیب با نوار میانی که معمولا از چوب فوفل ساخته می‌شود. برخی تزئینات دیگر مانند نقش و نگار روی دسته‌ی ساز که در ساز آوا نیز به ‌کار رفته است، تنها در راستای زیبایی‌بخشیدن به تار نقش دارند و در کیفیت صوتی یا نوازندگی آن تأثیری نمی‌گذارند.
یکی از مشخصات متمایزکننده‌ی این ساز با ساختمان‌های سنتی، ساختار و شکل جعبه‌ی گوشی‌های کوک یا به‌اصطلاح سرپنجه‌ی این تار است. به شکل سنتی جعبه گوشی‌های تار به شکل مکعب‌مستطیل ساخته شده و گوشی‌ها به‌صورت دو زوج سه‌تایی از بالا و پایین جانمایی می‌شوند. به این نحو که گوشی‎‌های بالایی که مربوط به سیم‌های زرد و بم هستند، یکی در جلو و دو گوشی در عقب قرار گرفته‌اند و گوشی‌های پایینی که مسئولیت کوک سیم‌های سفید را دارند، دو تا در جلو و یکی در عقب قرار می‌گیرد. این شکل چیدمان سنتی به دلیل دشواربودن تعویض سیم در گوشی‌های درونی ساز و دسترسی نامناسب به برخی از گوشی‌ها برای کسانی که دستان کوچک‌تری دارند، سال‌هاست که مورد اصلاح و بازبینی قرار گرفته است. اولین بار استاد قنبری‌مهر، سازنده‌ی طرازاول ویلن، به ابداع و ساخت ساز با جعبه گوشی‌های جدید دست زد؛ به همین دلیل ساختار خطی گوشی‌ها که در ساز آوا هم به‌ کار رفته است، گاه به نام استاد قنبری‌مهر شناخته می‌شود.
اما در زمینه‌ی خصوصیات و هویت منحصربه‌فرد تار آوا باید گفت که این ساز از کاسه‌ی کوچک و خوش‌ساختی بهره‌مند است. در ساخت کلی ساز هیچ نوع ایرادی در ساخت و بافت چوب مشاهده نشد. اندازه‌ها و تناسب ابعاد در این ساز به‌خوبی رعایت شده و هیچ‌گونه عدم تقارن و اشکالی در ساخت ساز دیده نمی‌شود. تار آوا دسته‌ی بسیار باریکی دارد که کمتر در تارهای ارزان‌قیمت دیده می‌شود. این خصوصیت را باید تضمینی برای کیفیت چوب دسته و اطمینان سازنده از ماندگاری و تاب برنداشتن دسته در گذر زمان دانست. باریک‌بودن دسته نوازندگی با آن را ساده‌تر خواهد کرد و خاصیتی است که اهمیت بالایی برای نوازندگان حرفه‌ای دارد. همچنین این ضخامت پایین دسته در کاهش وزن دسته و آسان‌تربودن ایجاد تعادل و نگه‌داشتن ساز نقش مؤثری دارد. به‌طورکلی باید گفت ضخامت کم دسته‌ی تار آوا مهم‌ترین عامل در ساختمان این تار به‌شمار می‌رود. تنها ایرادی که در این ساز مشاهده شد، لعاب ضخیم بدنه و به عبارتی براق‌بودن بیش‌ازاندازه‌‌ی ساز است. تا جایی که این امر به‌ظاهر ساز بازمی‌گردد، انتخاب آن منوط به سلیقه‌ی خریدار خواهد بود؛ اما از نظر کیفیت صوتی، استفاده از لعاب لاکی ضخیم برای ساخت ساز توصیه نمی‌شود.

در بازار امروز تارهایی با این محدوده‌ی قیمت به‌مراتب از کیفیت پایین‌تری نسبت به تار آوا برخوردار هستند؛ این در حالی است که محدوده‌ی قیمت این تار در ابتدای بازه‌ی قیمت ساز تار قرار می‌گیرد و تار آوا سازی ارزان‌قیمت به‌شمار می‌رود. تار آوا ارزش خرید بسیار بالا و قیمتی اقتصادی دارد و به همین دلیل خرید آن به تمام نوازندگان در تمامی مدارج نوازندگی توصیه می‌شود. به‌علاوه به دلیل اندازه‌ی کوچک کاسه‌ی این ساز استفاده از آن برای نوجوانان هم مناسب خواهد بود.